Έλλειμμα στην πολιτική εκπροσώπηση της χώρας ή η πολιτική εκπροσώπηση είναι απόρροια της κοινωνίας; (B΄Μέρος)

 

Στην προηγούμενη ανάρτηση είχαμε καταλήξει με το ερώτημα: Μπορεί αυτός ο φαύλος κύκλος και τα αρνητικά στοιχεία της ελληνικής πολιτικής πραγματικότητας να ανατραπούν και πώς;

Φύσει και θέσει αισιόδοξος θεωρώ ότι ναι, μπορεί να σπάσει αυτός ο φαύλος κύκλος και να αναδειχθούν νέοι, ικανοί, ανιδιοτελείς άνθρωποι που έχουν όραμα και βλέπουν την πολιτική όχι ως εφαλτήριο και ως μέσο γρήγορου πλουτισμού αλλά ως θέση προσφοράς και συνεισφοράς στα κοινά. Ο θεσμός της πολιτικής δεν πρέπει να ιδωθεί ως επάγγελμα, αλλά μία ιδιαίτερη τιμητική και προσωρινή δημόσια αποστολή.

Αποδεχόμενοι το σύνθετο και πολυπαραγοντικό υπόβαθρο του προβλήματος και ότι οι παράμετροι είναι πολλές θα επισημάνουμε μόνο τρεις. Αυτές που θεωρούμε ότι έχουν τη μεγαλύτερη επίδραση.

 

·       Παιδεία/εκπαίδευση

Δύο έννοιες που δεν είναι ταυτόσημες, η μεν εκπαίδευση επικεντρώνεται στην από τη θεσμοθετημένη πολιτεία παρεχόμενη διαδικασία απόκτησης γνώσεων, στάσεων μέσω του εκπαιδευτικού συστήματος, η δε παιδεία αναφέρεται στην ευρύτερη καλλιέργεια του ατόμου που την αποκτά μέσω της οικογένειας, του κοινωνικού περιβάλλοντος αφού το άτομο διαρκώς ανακοινωνικοποιείται. Δυστυχώς και στα δύο αυτά η χώρα μας υστερεί! Ο θεσμός του δημόσιου σχολείου πρέπει να υποστηριχθεί με κάθε τρόπο και κάθε μέσο από την πολιτεία, αν θέλουμε να έχουμε μία ποιοτική δημόσια εκπαίδευση. Πώς όμως θα επιτευχθεί αυτό όταν το επίπεδο του δημόσιου λόγου για την εκπαίδευση τον διακρίνει η πρόταξη των πρόσκαιρων κομματικών επιδιώξεων, ο ρηγματώδης, διχαστικός λόγος, η υπερβολή, η υποβάθμιση και ο ευτελισμός σε όποια πρόταση του αντιπάλου; Τα “πολιτιστικά” δημιουργήματα που μας έχουν κατακλύσει τα τελευταία χρόνια έχοντας, συνήθως, χαμηλή ποιότητα δεν θεωρείτε ότι έχουν αρνητικές επιδράσεις στην αλήθεια, την ενσυναίσθηση, την αγάπη, το ενδιαφέρον για τον συνάνθρωπο και γενικά στις πανανθρώπινες αξίες; Βασική προϋπόθεση η επίτευξη μιας ελάχιστης συναίνεσης μεταξύ των πολιτικών κομμάτων για το θέμα «όρος εκ των ων ουκ άνευ εστί». Η συναίνεση αυτή πρέπει να ιδωθεί ως απαραίτητη συνιστώσα όχι μόνο της εκπαιδευτικής συνεκτικότητας αλλά και της κοινωνικής συνοχής. Ας μην ξεχνάμε ότι πρόσφατη έρευνα κατέγραψε ότι το τριάντα πέντε τοις εκατό (35%) του ελληνικού πληθυσμού, ναι περισσότεροι/ες από ένας/μία στους τρεις, δεν διαβάζει ούτε ένα βιβλίο τον χρόνο!

 

·       Κριτική επισκόπηση ειδήσεων, δεδομένων, πληροφοριών.

Είναι κοινά αποδεκτό ότι η διάχυση των ψευδών ειδήσεων δημιουργεί μεγάλο προβληματισμό και ταυτόχρονα προκαλεί σοβαρές επιπτώσεις σε πολλά επίπεδα που επηρεάζουν την κοινωνική ζωή όλων μας. Μάλιστα ο ρυθμός μετάδοσης των ψευδών ειδήσεων είναι πολλαπλά γρηγορότερος από αυτόν των αληθών ειδήσεων!!![1]

Υπάρχει έντονη ανησυχία γιατί «…η γνώση ταυτίζεται ολοένα και περισσότερο με τη γνώμη»[2]. Η ανάπτυξη και η ενίσχυση της ικανότητας για κριτική σκέψη, η συγκέντρωση πληροφοριών από πολλαπλές πηγές, η αξιολόγηση των πηγών, η σύνθεση, παραμένει ζητούμενο όχι μόνο την εκπαίδευση αλλά σε ένα ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο. Άραγε πώς μπορούμε να αιτιολογήσουμε ότι η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης ενώ αποτελεί στόχο όλων των αναλυτικών προγραμμάτων των τελευταίων τριάντα ετών εν τούτοις αυτός ο στόχος δεν έχει επιτευχθεί σε ικανοποιητικό βαθμό;

«Όταν βάλλεται ο ορθολογισμός, η αλληλουχία αιτίου και αιτιατού - η ίδια βάση δηλαδή της λογικής και της ικανότητάς μας να συνδιαλεγόμαστε και να συναποφασίσουμε ως κοινωνία – βάλλεται η ίδια η Δημοκρατία. Σε ένα βαθιά δημοκρατικό πλαίσιο, απαιτούνται συνειδητοί πολίτες με γνώση των κατακτήσεων του πολιτισμού μας, με ανεπτυγμένη την ικανότητα να αξιολογούν ποικίλα δεδομένα αλλά και να φιλτράρουν πλείστα όσα στοιχεία παραπληροφόρησης, που πλέον με τη σύγχρονη τεχνολογία, εύκολα διακινούνται και αναπαράγονται. Μία κοινωνία που κυριαρχείται από μία παραμορφωτική αντίληψη της πραγματικότητας, από συνωμοσιολογικές ερμηνείες της ιστορίας και των κοινωνικών διεργασιών, μία κοινωνία χωρίς σταθερές γνωσιακές βάσεις ώστε να μπορεί μέσω του διαλόγου να καταλήγει σε αποδεκτά πολιτικά σχέδια, εύκολα κατευθύνεται και χειραγωγείται»[3]

 

 

·       Λογοδοσία[4] και Διαφάνεια[5] ΟΛΩΝ των αποφάσεων των οργάνων της δημόσιας διοίκησης του κράτους

Είναι κοινώς αποδεκτό ότι έχουν γίνει ιδιαίτερα θετικά βήματα με το Πρόγραμμα Δι@ύγεια, όπου είναι υποχρεωτική η ανάρτηση όλων των πράξεων των κυβερνητικών και διοικητικών οργάνων στο Διαδίκτυο, έτσι ώστε ο κάθε πολίτης να έχει πρόσβαση σε αποφάσεις, διατάξεις, νόμους κ.λπ. του ευρύτερου δημόσιου τομέα. Παρ’ όλο αυτά μπορούν να γίνουν πολύ περισσότερα πράγματα. Η άμεση διάθεση των δεδομένων και μάλιστα με τρόπο που μπορεί να γίνουν κατανοητά και αξιοποιήσιμα από τον καθένα είναι ένας εφικτός στόχος. Η άμεση δημοσιοποίηση, δημόσιων δαπανών, συμβάσεων, διοικητικών πράξεων κ.λπ. Με αυτόν τον τρόπο ο κάθε πολίτης θα μπορεί να έχει άμεση πρόσβαση, ενημέρωση, γνώση και ο έλεγχος της νομιμότητας μπορεί να γίνει πιο εύκολα. Να επισημανθεί, επίσης, ότι η ενίσχυση της λογοδοσίας και της διαφάνειας λειτουργεί ως δικλείδα ασφαλείας σε μια δημοκρατική και ευνομούμενη πολιτεία.

Η λογοδοσία και η διαφάνεια πέρα των άλλων θα συμβάλλει σημαντικά και στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης των πολιτών προς την πολιτεία, τη δημόσια διοίκηση, την περιφέρεια, τους δήμους. Το έλλειμμα αυτό της εμπιστοσύνης είναι καθοριστικός παράγοντας στις σχέσεις πολιτών-κράτους και συνεισφέρει σημαντικά στην αποσταθεροποίηση της κοινωνικής συνοχής.

---

[1] Vosoughi, S., Roy, D. & Aral, S. (2018). The spread of true and false news online. Science, 359, 6380, 1146-1151.

[2] Πλειώνης Μ. (Επιμ), (2023). Ψευδοεπιστήμες και θεωρίες συνωμοσίας. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.

[3] Ό.π.

[4] Η λογοδοσία, σύνθετος όρος, εδώ εμπεριέχει την έννοια της απόδοσης λογαριασμού για ενέργειες και πράξεις προσώπων που ασκούν ή άσκησαν κάποια εξουσία ή βρίσκονται σε μία  υπεύθυνη θέση.

[5] Ο εννοιολογικός προσδιορισμός του όρου δεν είναι εύκολος αφού έχει πολλαπλή νοηματοδότηση, εδώ, εν συντομία, υιοθετούμε τον ορισμό που επικεντρώνεται στην ελεύθερη πρόσβαση σε πληροφορίες, αποφάσεις, ενέργειες σχετικά με τη λειτουργία του κράτους, της δημόσιας διοίκησης, των δήμων, των θεσμών και γενικότερα της πολιτείας.